فرق میان غنی» و صمد» در قرآن کریم چیست؟
پاسخ:
در هر دو کلمه، معنای بی‌نیازی و کفایت کردن وجود دارد؛ هم غنی» به معنای بی نیازی است و هم صمد».
غنى» اگر به معناى كفایت باشد با عن» و من» می‌آید، و اگر به معناى بى نیاز كردن باشد بدون من» و عن» می‌آید.
البته صمد» علاوه بر معنای فوق، به معنای مقصود نیز می‌آید یعنی همه موجودات، قصد او را می‌کنند و یا به عبارتی، مقصود همه موجودات است. و قطعا موجودی که همه موجودات برای رفع نیازهایشان، قصد او را می کنند، خودش بی‌نیاز است.
برای صمد» معانی دیگری هم ذکر شده است، مانند سید و آقا، دائم و ثابت، صلابت و استحکام، شیء تو پُر، و . . (1)
صمد» به معنى آقا و بزرگى است كه براى انجام كارها به سوى او مى‌روند. به این معنا، در روایات نیز اشاره شده است. (2)
در حدیثى آمده است كه اهل بصره نامهاى به محضر امام حسین (علیه السلام) نوشتند و از معناى صمد» سؤال كردند، امام در پاسخ آن‌ها فرمودند: . خداوند خودش "صمد" را تفسیر فرموده است: لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَكُنْ لَهُ كُفُواً أَحَدٌ» نه زاد، و نه زاده شد و احدى مانند او نیست، . آرى خداوند "صمد" كسى است كه از چیزى به وجود نیامده، و در چیزى وجود ندارد و بر چیزى قرار نگرفته، آفریننده اشیاء و خالق آن‌ها است، همه چیز را به قدرتش به وجود آورده، آن چه را براى فنا آفریده به ارادهاش از هم متلاشى مى‌شود، و آنچه را براى بقاء خلق كرده به علمش باقى مى‌ماند، این است خداوند صمد .». (3)
در حدیث دیگری از امام حسین (علیه السلام) براى صمد» پنج معنا بیان شده:
صمد» كسى است كه در منتهاى سیادت و آقایى است. ذاتى است دائم ازلى و جاودانى. وجودى است كه جوف ندارد (تو خالی نیست). كسى است كه نمى‌خورد و نمى‌آشامد. كسى است كه نمى‌خوابد. (4)
منابع:
1. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، تحقیق: أحمد عبد الغفور عطار، دار العلم للملایین، چاپ چهارم، 1407ق، ج 2، ص 499؛ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، تحقیق: علی شیری، دار الفكر، 1414 ق، ج 5، ص 66 ـ 68؛ راغب، حسین، مفردات الفاظ القرآن، ص 492؛ قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج 4، ص 150، و ج 5، ص 125.
2. صدوق، محمد، التوحید، نرم افزار جامع الاحادیث نور، ص 94، ح 10؛ کلینی، محمد، الكافی، نرم افزار جامع الاحادیث نور، ج 1، ص 123، ح 1.
3. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، نرم افزار جامع التفاسیر نور، ج 10، ص 861؛ صدوق، محمد، التوحید، ص 91، ح 5.
4. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 861 « سامانۀ رایگان برنامه ریزی آنلاینِ باور »
سوالات دین و زندگی دوازدهم
سوالات درس سیزدهم پایه دوازدهم
ص ,صمد» ,كه ,ج ,وجود ,هم ,است كه ,كسى است ,نرم افزار ,افزار جامع ,فضل بن ,صدوق، محمد، التوحید،
درباره این سایت